Κυριακὴ ΙϚ΄ Ματθαίου – Ἡ παραβολὴ τῶν ταλάντων

ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΚΕ´ 14 – 30

¹⁴ Ὥσπερ γὰρ ἄνθρωπος ἀποδημῶν ἐκάλεσε τοὺς ἰδίους δούλους καὶ παρέδωκεν αὐτοῖς τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ, ¹⁵ καὶ ᾧ μὲν ἔδωκε πέντε τάλαντα, ᾧ δὲ δύο, ᾧ δὲ ἕν, ἑκάστῳ κατὰ τὴν ἰδίαν δύναμιν, καὶ ἀπεδήμησεν εὐθέως. ¹⁶ πορευθεὶς δὲ ὁ τὰ πέντε τάλαντα λαβὼν εἰργάσατο ἐν αὐτοῖς καὶ ἐποίησεν ἄλλα πέντε τάλαντα· ¹⁷ ὡσαύτως καὶ ὁ τὰ δύο ἐκέρδησε καὶ αὐτὸς ἄλλα δύο. ¹⁸ ὁ δὲ τὸ ἓν λαβὼν ἀπελθὼν ὤρυξεν ἐν τῇ γῇ καὶ ἀπέκρυψε τὸ ἀργύριον τοῦ κυρίου αὐτοῦ. ¹⁹ μετὰ δὲ χρόνον πολὺν ἔρχεται ὁ κύριος τῶν δούλων ἐκείνων καὶ συναίρει μετ’ αὐτῶν λόγον. ²⁰ καὶ προσελθὼν ὁ τὰ πέντε τάλαντα λαβὼν προσήνεγκεν ἄλλα πέντε τάλαντα λέγων· κύριε, πέντε τάλαντά μοι παρέδωκας· ἴδε ἄλλα πέντε τάλαντα ἐκέρδησα ἐπ’ αὐτοῖς. ²¹ ἔφη αὐτῷ ὁ κύριος αὐτοῦ· εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου. ²² προσελθὼν δὲ καὶ ὁ τὰ δύο τάλαντα λαβὼν εἶπε· κύριε, δύο τάλαντά μοι παρέδωκας· ἴδε ἄλλα δύο τάλαντα ἐκέρδησα ἐπ’ αὐτοῖς. ²³ ἔφη αὐτῷ ὁ κύριος αὐτοῦ· εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου. ²⁴ προσελθὼν δὲ καὶ ὁ τὸ ἓν τάλαντον εἰληφὼς εἶπε· κύριε, ἔγνων σε ὅτι σκληρὸς εἶ ἄνθρωπος, θερίζων ὅπου οὐκ ἔσπειρας καὶ συνάγων ὅθεν οὐ διεσκόρπισας· ²⁵ καὶ φοβηθεὶς ἀπελθὼν ἔκρυψα τὸ τάλαντόν σου ἐν τῇ γῇ· ἴδε ἔχεις τὸ σόν. ²⁶ ἀποκριθεὶς δὲ ὁ κύριος αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ· πονηρὲ δοῦλε καὶ ὀκνηρέ! ᾔδεις ὅτι θερίζω ὅπου οὐκ ἔσπειρα καὶ συνάγω ὅθεν οὐ διεσκόρπισα! ²⁷ ἔδει οὖν σε βαλεῖν τὸ ἀργύριόν μου τοῖς τραπεζίταις, καὶ ἐλθὼν ἐγὼ ἐκομισάμην ἂν τὸ ἐμὸν σὺν τόκῳ. ²⁸ ἄρατε οὖν ἀπ’ αὐτοῦ τὸ τάλαντον καὶ δότε τῷ ἔχοντι τὰ δέκα τάλαντα· ²⁹ τῷ γὰρ ἔχοντι παντὶ δοθήσεται καὶ περισσευθήσεται· ἀπὸ δὲ τοῦ μὴ ἔχοντος καὶ ὃ ἔχει ἀρθήσεται ἀπ’ αὐτοῦ. ³⁰ καὶ τὸν ἀχρεῖον δοῦλον ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων.

Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα

¹⁴ Διότι η βασιλεία των ουρανών και η δευτέρα παρουσία του υιού του ανθρώπου ομοιάζει προς ένα άνθρωπον, ο οποίος, προκειμένου να ταξιδεύση, εκάλεσε τους δούλους του και παρέδωκε εις αυτούς όλα τα υπάρχοντά του, επί αποδώσει λογαριασμού. ¹⁵ Και εις μεν τον ένα έδωκε πέντε τάλαντα, στον άλλον δύο, στον τρίτον ένα, σύμφωνα με την ικανότητά που είχε ο καθένας. Και αμέσως εταξίδευσε εις μακρυνήν χώραν. ¹⁶ Εκείνος που επήρε τα πέντε τάλαντα, επήγε ειργάσθη με αυτά και εκέρδησε άλλα πέντε τάλαντα. ¹⁷ Το ίδιο και εκείνος που είχε τα δύο, εκέρδησε άλλα δύο. ¹⁸ Εκείνος όμως που επήρε το ένα τάλαντον, επήγε, έσκαψε εις την γην και έκρυψε εκεί τα χρήματα του κυρίου του. (Δεν ήτο κλέπτης και καταχραστής, αλλά αμελής και πονηρός. Δεν κατησώτευσε το τάλαντον, αλλά το αφήκε αχρησιμοποίητον, πράγμα που φανερώνει ασέβειαν και απείθειαν προς τον κύριόν του). ¹⁹ Υστερα από πολύν χρόνον, ήλθε ο κύριος εκείνων των δούλων και εζήτησε από αυτούς λογαριασμόν. ²⁰ Και προσελθών εκείνος ο οποίος είχε πάρει τα πέντε τάλαντα επρόσφερε και άλλα πέντε τάλαντα λέγων· “Κυριε, πέντε τάλαντα μου παρέδωκες. Ιδού άλλα πέντε τάλαντα εκέρδησα με αυτά”. ²¹ Τοτε είπε ο κύριος αυτού· “Εύγε δούλε, αγαθέ και πιστέ! Εις ολίγα υπήρξες πιστός, εις πολλά θα σε εγκαταστήσω. Είσελθε δια να λάβης μέρος εις την χαράν του Κυρίου σου”. ²² Προσελθών δε και εκείνος, που είχε λάβει τα δύο τάλαντα, είπε· “Κυριε, δύο τάλαντα μου παρέδωκες· ιδού άλλα δύο εκέρδησα επάνω εις αυτά”. ²³ Είπε δε προς αυτόν ο Κυριος του· “Εύγε, δούλε αγαθέ και πιστέ! Εις ολίγα υπήρξες πιστός, εις πολλά θα σε εγκαταστήσω. Ελα και συ μέσα, δια να απολαύσης την χαρά του Κυρίου σου”. ²⁴ Προσήλθε δε και εκείνος, που είχε λάβει το ένα τάλαντο, και είπε· “Κυριε, σε εγνώρισα ότι είσαι σκληρός άνθρωπος, που θερίζεις εκεί όπου δεν έσπειρες και μαζεύεις από εκεί όπου δεν εσκόρπισες. ²⁵ Και επειδή εφοβήθηκα, επήγα και έκρυψα το τάλαντόν σου μέσα εις την γην. Ιδού έχεις αυτό που σου ανήκει”. ²⁶ Αποκριθείς δε ο Κυριος αυτού του είπε· “δούλε πονηρέ και οκνηρέ! Εγνώριζες ότι εγώ θερίζω εκεί όπου δεν έσπειρα και μαζεύω από εκεί όπου δεν εσκόρπισα. ²⁷ Επρεπε λοιπόν συ να καταθέσης τα χρήματά μου στους τραπεζίτας και όταν εγώ θα ερχόμουν, θα έπαιρνα με τον τόκο του αυτό που είναι ιδικόν μου. ²⁸ Παρτε, λοιπόν, από αυτόν το τάλαντον και δώστε το εις εκείνον, που έχει τα δέκα τάλαντα. ²⁹ Διότι εις εκείνον ο οποίος με την εργασίαν και την τιμιότητά του έχει αυξήσει αυτό που του εδόθη, θα του δοθούν και άλλα πολλά με το παραπάνω. Από εκείνον δε που του εδόθησαν μεν χαρίσματα, αλλά δεν τα εκαλλιέργησε, θα του αφαιρεθή, και αυτό που του εδόθη. ³⁰ Και τον άχρηστον αυτόν πονηρόν δούλον βγάλτε τον από εδώ και ρίξτε τον στο πυκνό σκοτάδι της κολάσεως· εκεί θα είναι ο κλαυθμός και ο τριγμός των οδόντων”.

Οι θείες δωρεές

«Επί ολίγα ής πιστός, επί πολλών σε καταστήσω»

Μεστή πνευματικών μηνυμάτων και νοημάτων είναι η ευαγγελική περικοπή που παραπέμπει στην παραβολή των ταλάντων. Έρχεται ακριβώς να θυμίσει στον άνθρωπο ότι ο Θεός προσφέρει σε όλους χαρίσματα και τάλαντα. Το ζητούμενο σ΄ αυτή την περίπτωση δεν είναι πόσο και τι παίρνει ο καθένας από μας, αλλά πώς αυτά που μάς δίνονται τα αξιοποιούμε στη ζωή μας. Βέβαια, οι εικόνες που εναλλάσσονται στη συγκεκριμένη παραβολική διήγηση δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη διαχείριση υλικών αγαθών. Η προβολή του αρχαίου νομίσματος, του ταλάντου, με παραβολικό τρόπο, δεν περιορίζει τα μηνύματά της, αλλά αντίθετα τα διευρύνει γιατί αναδεικνύεται η βαθύτερη πνευματική διάστασή τους.

Τα τάλαντα

Πληροφοριακά ν΄ αναφέρουμε ότι τα τάλαντα για τα οποία γίνεται λόγος στη διήγηση αποτελούσαν τότε νόμισμα πολλών λαών και η αξία τους κυμαινόταν ανάλογα με το αν ήταν χρυσά, αργυρά ή χάλκινα. Βέβαια, τον Χριστό δεν απασχολούσαν στη συγκεκριμένη περίπτωση τα χρήματα και γενικά τα υλικά αγαθά, αποκομμένα από τις βαθύτερες καταβολές του ανθρώπου. Αυτό φαίνεται, εξάλλου, και από τη διακήρυξή του ότι «η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου».

Ο Χριστός παρέχει πλούσια τα ελέη και αγαθά του στον άνθρωπο. Τον κοσμεί με χίλιες δυο δεξιότητες και ικανότητες, προπάντων όμως τον στολίζει με πνευματικά χαρίσματα και του χορηγεί ανώτερες δωρεές. Το ότι τα τάλαντα που προσφέρει η αγάπη του Θεού ποικίλουν από πρόσωπο σε πρόσωπο, δίνει μια άλλη δυναμική στη δυνατότητα αξιοποίησής τους.  Αυτό δείχνει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να βρίσκονται σε κοινωνία μεταξύ τους, αφού προηγουμένως βέβαια κοινωνούν και επικοινωνούν ευχαριστιακά με τον Θεό. Ακριβώς, η αξιοποίηση των ταλάντων που προσφέρονται στον καθένα, βοηθά να εξέλθει ο άνθρωπος από τον εαυτό του για να συναντήσει όλους τους άλλους που είναι γύρω του. Να απεγκλωβιστεί από την εγωκεντρικότητά του.  Η αξιοποίηση των ταλάντων συνεπάγεται απαλλαγή  από οποιεσδήποτε εγωιστικές διαθέσεις και διασφάλιση της δυνατότητας για μια δημιουργική και γόνιμη πορεία του ανθρώπου προς την τελείωσή του. Σ΄ αυτή την πορεία δεν βαδίζει μόνος, αλλά είναι ενταγμένος στο Σώμα του Χριστού, δηλαδή την Εκκλησία που αποκαλύπτεται στη βαθύτερη διάστασή της ως κοινωνία προσώπων.

Η πρόκλησή της

Η παραβολή των ταλάντων, η τόσο όμορφη διήγηση που προβάλλει ενώπιον μας το Ευαγγέλιο, δίνει κατευθύνσεις στον άνθρωπο, οι οποίες λόγω του γνήσιου πνευματικού χαρακτήρα τους, θα έβγαζαν από πολλά αδιέξοδα που βιώνει σήμερα ο κόσμος και τα οποία έχουν να κάνουν με τον εφιάλτη που αποκαλείται οικονομική κρίση. Στο βάθος της  αποκαλύπτει μια άλλης μορφής χρεοκοπία, ηθική και πνευματική. Αν ως κοινωνία προσώπων αξιοποιούσαμε όλοι τα τάλαντα που προσφέρει αφειδώλευτα η αγάπη του Θεού, όχι εγωιστικά, αλλά ευχαριστιακά και θυσιαστικά, τότε η ανθρωπότητα με κανένα τρόπο δεν θα βρισκόταν μπροστά από τόσο ασφυκτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα. Βέβαια, στόχος της Εκκλησίας δεν είναι να λύσει τα κοινωνικά προβλήματα. Ωστόσο, ο προσανατολισμός του ανθρώπου στον ουρανό, όπως υποδεικνύει και η πατερική σοφία, δίνει ασφαλείς κατευθύνσεις για την σωστή τοποθέτηση του απέναντι και σε προβλήματα της κοινωνίας, για τα οποία φυσικά η Εκκλησία δεν αδιαφορεί.

Αγαπητοί αδελφοί, η παραβολή των ταλάντων βρίθει βαθύτερων μηνυμάτων. Κινείται σε βασικούς άξονες, οι οποίοι συνοψίζονται σε μια πρόσκληση του ανθρώπου. Να αναγνωρίσει και να αποδεχθεί την προσφερόμενη αγάπη του Θεού, να συνειδητοποιήσει ότι η ίδια η ζωή του και όλα τα χαρίσματα που κοσμούν τον εαυτό του είναι θείες δωρεές, να αισθανθεί την ευθύνη που φέρει για τη σωστή καλλιέργεια και αύξηση των ταλάντων του.  Η ευχαριστιακή τοποθέτησή του σε όσα του προσφέρει η αγάπη του Θεού τον καταξιώνει σε ανώτερους πνευματικούς ορίζοντες. Σ΄ αυτή την προοπτική είναι σε θέση να δεχθεί και το λόγο του Ευαγγελίου «επί ολίγα ής πιστός, επί πολλών σε καταστήσω».

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος