Όπως η βασιλεία των ουρανών παρομοιάστηκε με δέκα παρθένους, όπως λέει το στόμα του Χριστού στη νέα διαθήκη του Ευαγγελίου, έτσι και δέκα γυναίκες που έγιναν όμοιες με αντρικό σχήμα, συνέτριψαν τα όπλα του ανθρωποκτόνου διαβόλου. μία από αυτές τις δέκα ήταν και η αγία Θεοδώρα. Καταγόταν από την πόλη της Αλεξάνδρειας και έζησε στα χρόνια του Βασιλιά Ζήνωνα (472)∙ αφού συζεύχτηκε νόμιμα με άντρα, ζούσε μια ζωή με τάξη και χωρίς να δίνει δικαιώματα για κατηγορίες. Επειδή όμως από το φθόνο του μισόκαλου διαβόλου έπεσε κρυφά σε μοιχεία, αποφάσισε να ζητήσει και να βρει τη σωτηρία της. Έτσι, αφού άκουσε τα Ευαγγελικά λόγια, με τα οποία διδάσκει ο Κύριος ότι δεν υπάρχει κανένα κρυφό, το οποίο να μη γίνει φανερό αργότερα, «Ουκ έστι κρυπτόν, ο ου φανερόν γενήσεται» (Λουκ. η΄, 17) ∙ χάρη σε αυτό, επειδή στοχάστηκε το βάρος της αμαρτίας, την οποία έκανε, σιχάθηκε αυτή την αμαρτία σαν ένα σίχαμα και μια ακαθαρσία∙ πέταξε λοιπόν τη γυναικεία ενδυμασία και πήρε το αγγελικό σχήμα των μοναχών, και αντί για Θεοδώρα, ονομάζεται Θεόδωρος. Και αφού μετέβη σε ανδρικό μοναστήρι, μετανοούσε και έκλαιγε την αμαρτία της.

Και αφού πέρασε η μακαρία δύο ολόκληρα χρόνια κοπιάζοντας με βαριές δουλειές και με αγώνα να σηκώνει τα αναγκαία πράγματα του μοναστηριού, από φθόνο του ψυχοφθόρου διαβόλου συκοφαντήθηκε από μερικούς κακότροπους ότι επόρνευσε με μία γυναίκα∙ έπειτα αυτοί έφεραν ένα βρέφος και το έριξαν έξω σην πόρτα του μοναστηριού, συκοφαντώντας ψευδώς, ότι ήταν δικό της. Και για χάρη του, η αοίδιμος Θεοδώρα δέχτηκε τη συκοφαντία αυτή σαν αληθινή και πήρε το βρέφος και το ανέτρεφε σαν να ήταν δικό της∙ γιατί επιδίωκε η τρισόλβια να κρύψει τον εαυτό της, ότι ήταν γυναίκα κατά φύση∙ και αφού έκανε υπομονή έξω από το μοναστήρι για την αγάπη του Θεού και για κανόνα της αμαρτίας της επτά ολόκληρα χρόνια, παλεύοντας με το κρύο του χειμώνα, με τη ζέστη του καλοκαιρού και με το χώμα για προσκέφαλο, μόλις και μετά βίας ύστερα από όλα αυτά, μπήκε μέσα στο μοναστήρι.

Από τότε λοιπόν, αφού έκανε ξερακιανό το σώμα της με συχνές προσευχές, με κόπους, με ολονύκτιες στάσεις και αγρυπνίες και αφού κατανόησε την κληρονομία της Βασιλείας των ουρανών, έφτασε σε εκείνο το σκοπό και το τέλος, το οποίο αγαπούσε: διότι αληθινά φοβερό θαύμα ακολούθησε την αγία αυτή, το οποίο ποιος να μη θαυμάσει; Επειδή αυτή ήταν γυναίκα κατά φύση, έζησε μαζί με άνδρες χωρίς να αναγνωρισθεί. Και ενώ βρισκόταν στο μέσο του σταδίου της άσκησης, αγωνίζονταν σαν ένας από τους άνδρες, λάμποντας ασκητικά σαν μέγας φωστήρας. Για αυτό, φορτωμένη από τους άξιους μισθούς των κόπων της, ανέβηκε με χαρά προς τον ποθητό της νυμφίο Χριστό∙ κι οι μοναχοί βλέποντας το παράδοξο αυτό θαύμα έκαναν στην άκρη και δόξαζαν τον Θεό.

Για την οσία αυτή Θεοδώρα γράφεται στον Παράδεισο των πατέρων ότι είπε το αξιόλογο αυτό απόφθεγμα: ότι δεν σώζει τον άνθρωπο, ούτε η άσκηση, ούτε η αγρυπνία, ούτε κανείς άλλος κόπος, παρά η γνήσια ταπεινοφροσύνη. Διότι ήταν κάποτε ένας αναχωρητής και εδίωκε δαιμόνια∙ και τα ρωτούσε αυτά με ποια αρετή βγαίνουν από τους ανθρώπους, έτσι, με τη νηστεία βγαίνετε; Και απαντούσαν τα δαιμόνια∙ εμείς ποτέ δεν τρώμε, ούτε πίνουμε∙ με την αγρυπνία βγαίνετε; Και απαντούσαν∙ εμείς ποτέ δεν κοιμόμαστε∙ με την αναχώρηση και την ερημία βγαίνετε; Κι εκείνα αποκρίνονταν∙ εμείς στην αναχώρηση και την ερημία βρισκόμαστε∙ με ποια, τους είπε, αρετή βγαίνετε; Και απάντησαν, εμάς καμιά αρετή δε μας νικά, παρά μόνο η ταπεινοφροσύνη∙ επειδή αυτή είναι ο νικητής των δαιμόνων. Είπε πάλι η ίδια, ότι ήταν ένας μοναχός που καθόταν στην έρημο στο κελλί του∙ κι επειδή κουράστηκε από το πλήθος των πειρασμών, που του προξενούσε ο διάβολος, είπε∙ ας φύγω από εδώ για να γλυτώσω. Και όταν ετοίμαζε τα υποδήματά του για να φύγει, βλέπει έναν άλλον άνθρωπο, ο οποίος φορούσε κι εκείνος τα υποδήματά του (ήταν ο διάβολος) και λέει στον μοναχό∙ εσύ φεύγεις από εδώ για μένα, αλλά κοίτα και εγώ, ότι προλαβαίνω και ετοιμάζομαι να πάω μπροστά, όπου εσύ πηγαίνεις.

Απολυτίκιον της Οσίας Θεοδώρας
Ήχος γ΄. Θείας πίστεως

Δώρον ένθεον, ηγιασμένον, Θεώ ήνεγκας, την βιοτήν σου, Θεοδώρα Οσία πανεύφημε. της μετανοίας το πυρ γαρ εμφαίνουσα, μέσον ανδρών φιλοσόφως διέλαμψας. όθεν πρέσβευε, απαύστως τω σε δοξάσαντι, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Απόδοση στα νέα Ελληνικά, Τέζας Γεώργιος – Φιλόλογος

Πηγή: Περιοδικόν «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑ»
Αριθμ. 62-63, ΙΟΥΛΙΟΣ – ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1995 

Το εκκλησάκι της Αγίας Θεοδώρας στη Βάστα Αρκαδίας

Ο ναός της Αγίας Θεοδώρας αποτελεί μοναδικό φαινόμενο και είναι από τα πιο αξιόλογα αξιοθέατα της Αρκαδίας. 

Η εκκλησία χτίστηκε μεταξύ του 1050-1100, προς τιμής της οσιομάρτυρος Θεοδώρας. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Βάστα της Μεγαλόπολης, σε μια κατάφυτη ειδυλλιακή ρεματιά με πυκνό δάσος από θεόρατες βελανιδιές.
Η οδική πρόσβαση γίνεται από το Ίσαρι, μετά από μια πανέμορφη κατηφορική διαδρομή, μισής ώρας περίπου. 

Στη μικρή αυτή εκκλησία η φύση έχει θαυματουργήσει. 

Δεκαεφτά πελώρια δέντρα είναι φυτρωμένα πάνω στη στέγη της, ενώ από τα θεμέλιά της αναβλύζουν τα νερά ενός κεφαλαριού. 

Το φαινόμενο αυτό πρέπει να οφείλεται στο ότι η εκκλησία είναι πέτρινη και θολωτή, με αρκετή περιεκτικότητα σε χώμα. Σε αυτό το λίγο χώμα φύτρωσε αρχικά ένα πουρνάρι, που σιγά-σιγά μεγάλωσε και έριξε και τους δικούς του καρπούς. 

Έτσι πάνω στην οροφή της εκκλησίας φύτρωσαν αρκετά πουρνάρια, σφεντάμια και κοκορεβιθιές, που η λαϊκή παράδοση το απέδωσε σε θαύμα. 

Σύμφωνα πάντως με την παράδοση, η οσιομάρτυς εμαρτύρησε για την πίστη της και εκτελέστηκε εδώ από τους διώκτες της. Λίγο πριν εκτελεστεί, προσευχήθηκε: «… Κάνε Κύρια στο μνήμα μου να φυτρώσουν δέντρα που να μαρτυρούν την προστασία σου στην αγνότητά μου. Και το αίμα μου να γίνει νερό και να ποτίζει. Αμήν». 

‘Ετσι μετά το θάνατό της δεκαεπτά δέντρα που αντέχουν σε κάθε άνεμο, φύτρωσαν από θαύμα πάνω στο ναό. 

Αναφορικά με την ιστορική αλήθεια υπάρχουν αρκετές δοξασίες. 

Σύμφωνα με μια θεώρηση (Επισκόπου Θεόφιλου Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως «Η Αγία Θεοδώρα του Βάστα Μεγαλοπόλεως») η Αγία Θεοδώρα, για να καλύψει τις υποχρεώσεις της οικογενείας της, μεταμφιέστηκε σε άνδρα και κατατάχτηκε στο στρατό του Βυζαντίου σαν «καπετάν Θοδωρής».
Εκεί, κατόπιν σκευωρίας, κατηγορήθηκε άδικα για πράξεις άνομες και θανατώθηκε στο σημείο αυτό. 

Άλλη θεωρία (Αθ. Μπάκα, «Θεοδώρα, Βασίλισσα – Σεβαστή – Αυγούστα & Αγία. Εκκλησία – Μνημείον εις Βάστα Αρκαδίας») διατείνεται ότι η Αγία Θεοδώρα ήταν η Αυγούστα Θεοδώρα, κόρη του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η΄ της μακεδονικής δυναστείας, που λέγεται πως βασίλεψε σαν άνδρας από το 1055 μέχρι το 1056. Η Αυγούστα Θεοδώρα κατά τους ισχυρισμούς του Μιχαήλ ΣΤ΄ του Στρατιωτικού που την διαδέχθηκε με κίνημα αρρώστησε βαριά και πέθανε, ενώ κατ’ άλλους εικάζεται ότι ο ίδιος την δολοφόνησε και την έθαψε εδώ.

Το εσωτερικό της εκκλησίας
Φωτογραφία δική μου

500 μ. από την εκκλησία, ακολουθώντας το κεφαλάρι, είναι η θέση «Νερόμυλος», μαγευτική τοποθεσία πνιγμένη στο πράσινο. Εδώ υπήρχε παλιότερα νερόμυλος. Στη θέση του σήμερα υπάρχει εξοχικό κέντρο. Ο μηχανισμός του νερόμυλου έχει αποκατασταθεί από τους ιδιοκτήτες και λειτουργεί κανονικά.

Η εκκλησία προσελκύει κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητών και επισκεπτών.
Γιορτάζει στις 11 Σεπτεμβρίου.

Η εξήγηση που έδωσαν, για το παράδοξο αυτό φαινόμενο, συνοπτικά μερικοί επιστήμονες:

-κ. Λούκος Κων/νος (Γεωπόνος – Κόρινθος): «Δεν υπάρχει εξήγηση από πλευράς γεωπονικής επιστημονικής. Πρόκειται για ένα ΔΙΑΡΚΕΣ ΘΑΥΜΑ».

 -κ. Μακρυγιάννης Π. (Γεωπόνος): «… Αλλά σα γεωπόνος, είμαι σε θέση να ξέρω πολύ καλά, ότιοι τοίχοι θα είχαν ανοίξει και σπάσει από τις ρίζες ενός μόνο δέντρου, πόσο μάλλον δεκαεπτά».

– κ. Ράπτης Γεώργιος (Δασολόγος – Ναύπακτος): «Το όλο φαινόμενο υπερβαίνει κάθε λογική, φυσική και επιστημονική εξήγηση του ανθρώπου».

– κ. Μπεληγιάννης Ελευθέριος (Πολιτικός Μηχανικός – Αθήνα): «Όταν ο αέρας αυτός (της ρεματιάς) έχει τη δυνατότητα να ξεριζώνει δέντρα, καταλαβαίνει κανείς, τι δυνάμεις εξασκούνται από τα 17 δέντρα για την ανατροπή της στέγης».

– κ. Σταυρογιάννη – Περρή Ελένη (Αρχιτέκτων – Καλαμάτα): «Φαινόμενο επιστημονικά ανεξήγητο. Οι δυνάμεις βάρους και αέρος σε συνάρτηση, θα έπρεπε λόγω θέσεως του εξωκλησιού, αλλά και λόγω της προχείρου κατασκευής αυτού, προς δε και της παλαιότητάς του να είχαν διαλύσει το κτίσμα. Τούτο όμως, παραμένει επί τόσους αιώνας χωρίς σοβαρές φθορές».

– κ. Πάλλας (Διευθυντής Αρχαιοτήτων – Κόρινθος): «Βάσει των φυσικών νόμων, τουλάχιστον τα μεγάλα αυτά δέντρα, λόγω κλίσεως, ύψους, περιμέτρου έπρεπε να είχαν γκρεμισθεί. Δια να στέκουν αγέρωχα, είναι κάτι που η επιστήμη δεν μπορεί να δώσει εξήγηση».

– κ. Τίγκας Αναστάσιος (Θεολόγος, Αρχαιολόγος, Ιστορικός – Ηράκλειο Αττικής): » Η όλη ανάπτυξις, ύπαρξις και ζωή των δέντρων επί της στέγης του ναού της Οσιοπαρθενομάρτυρος Θεοδώρας εκπλήσσει, αντιβαίνει προς πάσα λογικήν και φυσικήν εξήγησιν του ανθρώπου. Καταδεικνύει μίαν σπανίαν ιδιαιτερότητα, την επέμβασιν του Θεού επί της δημιουργίας Του, το θαύμα».

Άγ. Ευφρόσυνος: Ο απλούς μάγειρας στον παράδεισο

 

α) Η έλλειψη απλότητας, ειλικρίνειας και αυθεντικότητας στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων οδηγεί στην κοινωνική υποκρισία, το επιτηδευμένο ήθος και την τυπική συμπεριφορά, ενώ παράλληλα δημιουργεί αντιδράσεις στη νέα γενιά.

Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο, όταν δεν υπάρχει απλότητα και στους λεγόμενους πνευματικούς ανθρώπους. «Όταν οι πνευματικοί άνθρωποι δεν ζουν απλά, αλλά είναι κουμπωμένοι, δεν βοηθούν τη νεολαία», έλεγε ο μακαριστός γέρων Παΐσιος.
β) Και συνέχιζε: «Όταν βλέπουν κουμπωμένους χριστιανούς, ανθρώπους σφιγμένους με γραβάτες, καλουπωμένους, δεν βρίσκουν σ’ αυτούς καμιά διαφορά από τους κοσμικούς και αντιδρούν… Αγανακτούν, όταν και αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι και οι ιερείς προσπαθούν με συστήματα κοσμικά να τους συγκρατήσουν… Καταλαβαίνει ο άλλος αν τον πονάς ή υποκρίνεσαι. Ένας αλήτης είναι καλύτερος από έναν υποκριτή χριστιανό!» («Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο», σ. 284-285).
γ) Ίσως φαίνονται υπερβολικά τα λόγια του σοφού γέροντα, αλλά πράγματι και στα ευαγγέλια γίνεται ολοφάνερο ότι ο Χριστός δεν έδωσε βαρύτητα στην εξωτερική εικόνα και την τυπική θρησκευτικότητα των ανθρώπων, αλλά στο περιεχόμενο της καρδιάς τους. Από αυτήν εκπορεύονται «οι κακοί διαλογισμοί, μοιχείες, πορνείες, φόνοι, κλοπές, πλεονεξίες, πονηρίες, δόλος» κλπ. (βλ. Μάρκ. 7, 21-22). Γι’ αυτό εξάλλου ταλάνισε τους υποκριτές, συγχώρησε και συνέφαγε με τελώνες και πόρνες και παρέπεμψε στην παιδική απλότητα όσους επιθυμούν να γίνουν πολίτες της βασιλείας Του.
δ) Στις 11 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία τιμά τον Άγιο Ευφρόσυνο τον μάγειρα. «Oύτος εγεννήθη από αγροίκους και χωρικούς γονείς. Kαι ανατραφείς με ιδιωτικήν και απαίδευτον ανατροφήν, ύστερον απήλθεν εις Mοναστήριον. Kαι ενδυθείς το μοναχικόν σχήμα, έγινεν υπηρέτης των Mοναχών. Eπειδή δε εκαταγίνετο πάντοτε εις το μαγειρείον ως αγροίκος, εκαταφρονείτο από όλους τους Mοναχούς και επεριπαίζετο», γράφει ο Συναξαριστής.
ε) «Πλην υπέφερεν ο μακάριος όλας τας καταφρονήσεις με γενναιότητα καρδίας και σύνεσιν, και με ησυχίαν του λογισμού, χωρίς να ταράττεται όλως. Διότι, αγκαλά και ήτον ιδιώτης κατά τον λόγον, όμως δεν ήτον ιδιώτης και κατά την γνώσιν. Kαθώς τούτο θέλει αποδείξει καθαρά το εξής ρηθησόμενον. Eις το Mοναστήριον γαρ εκείνο, οπού ευρίσκετο ο αοίδιμος ούτος Eυφρόσυνος, εκεί ήτον και ένας Iερεύς φίλος του Θεού, όστις επαρακάλει προθύμως διά να του φανερώση ο Θεός τα αγαθά, οπού μέλλουν να απολαύσουν οι αγαπώντες αυτόν».
στ) Η συνέχεια της διήγησης του Συναξαριστή είναι συγκλονιστική. Ο ενάρετος ιερέας είδε όραμα ότι βρισκόταν στον Παράδεισο, σε κήπο με καλύκαρπα δένδρα, ευώδη άνθη και νερά διαυγή. Ο Ευφρόσυνος βρισκόταν εκεί και απολάμβανε τα άρρητα αγαθά. Στην ερώτηση του ιερέα πώς βρέθηκε εκεί, εκείνος απάντησε: Εγώ είμαι αγράμματος, αλλά από σας ακούω τον Απόστολο που λέει ότι όσοι αγωνίζονται βλέπουν από την παρούσα ζωή το κάλλος του παραδείσου. Στη συνέχεια ως φύλακας έδωσε τρία μήλα στον ιερέα, τα οποία εκείνος με έκπληξη βρήκε στο ράσο του μόλις συνήλθε.
ζ) Η αποκάλυψη από τον ιερέα στην αδελφότητα της μονής των υψηλών μέτρων της πνευματικής ζωής του μοναχού Ευφρόσυνου, που όλοι περιφρονούσαν, προξένησε τον θαυμασμό όλων. Εκείνος όμως, αποφεύγοντας τη δόξα των ανθρώπων, αναχώρησε κρυφά από το μοναστήρι και δεν φάνηκε ξανά. Έκανε προφανώς μόνιμη κατοικία του τον νοητό και πνευματικό παράδεισο, όπου επισκοπεί το φως του προσώπου του Χριστού. Διασώθηκε όμως ο βίος του, για να διδάσκει το μεγαλείο της χριστιανικής απλότητας και να επιβεβαιώνει τον λόγο του ευαγγελίου που αναφέρει ότι: «Πολλοί θα βρεθούν από πρώτοι τελευταίοι, κι άλλοι από τελευταίοι πρώτοι» (Ματθ. 19, 30).

(Πηγή: Εφημερίδα «Μακεδονία», 8/9/2013)

 

Οἱ Ἅγιοι Δημήτριος, ἡ σύζυγός του Εὐανθία καὶ ὁ γιός τους Δημητριανὸς