Άγιος Μεγαλομάρτυς Αρτέμιος 

Σήμερα η Εκκλησία εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη του αγίου και ενδόξου μεγαλομάρτυρα Αρτεμίου. Ο άγιος Αρτέμιος ήταν στρατιωτικός στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Για την αρετή του και τις άλλες ικανότητες του, ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας τον ανέβασε στα ανώτατα κρατικά αξιώματα και στα 330 ο Αρτέμιος ήταν Αυγουστάλιος, δηλαδή μικρός αύγουστος και βασιλέας της Αλεξάνδρειας και της Αιγύπτου. Όταν ο διάδοχος του Μεγάλου Κωνσταντίνου Κωνστάντιος, που ήταν αρειανός, εδίωκε τον άγιο Αθανάσιο κι ήθελε να τον συλλαβει, ο άγιος Αρτέμιος διευκόλυνε τον μεγάλο πρόμαχο της Ορθοδοξίας να φύγει και να κρυφτεί στα μοναστήρια τής Αιγύπτου.

Στα 361, ύστερ’ από το θάνατο του Κωνσταντίου, στον αυτοκρατορικό θρόνο ανέβηκε ο Ιουλιανός, που ήταν ανεψιός του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο Ιουλιανός είναι ένας τραγικός άνθρωπος της ιστορίας. Ύστερ’ από πενήντα χρόνια, που η Εκκλησία ήταν ελεύθερη, ο Ιουλιανός θέλησε να ξαναφέρει πίσω την ειδωλολατρία και να διώξει τους χριστιανούς. Ήταν πρώτα χριστιανός, είχε δεχθεί το βάπτισμα και για λίγον καιρό μάλιστα ήταν στας Αθήνας συμφοιτητής με τον Άγιο Βασίλειο και τον άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο. Πολλές αιτίες τον έκαμαν για να πιστέψει πώς η επάνοδος στην ειδωλολατρία θα ήταν για το καλό της αυτοκρατορίας. Στην ιστορία έμεινε το όνομά του Ιουλιανός ο παραβάτης ή αποστάτης.

Ο Ιουλιανός βασίλεψε μόνο δυό ή δυόμιση χρόνια, γιατί σκοτώθηκε σε ηλικία 32 ετών στην Περσία, στον πόλεμο που άνοιξε εναντίον των Περσών. Στο λίγον καιρό της βασιλείας του πολύ ταλαιπωρήθηκε η Εκκλησία· οι ειδωλολάτρες ξαναπήραν θάρρος και μαζί με τους αιρετικούς αρχίσανε να διώκουν τους ορθοδόξους. Θύμα αυτών των διωγμών είναι και ο άγιος Αρτέμιος. Ήταν τώρα ανώτατος αξιωματούχος του κράτους στη Συρία, κι όταν είδε να διώκονται οι χριστιανοί, να αρπάζονται και να δημεύονται τα εκκλησιαστικά, παρουσιάστηκε στον αυτοκράτορα και δεν δίστασε να τον ελέγξει κατά πρόσωπον, για την αλλαξοπιστία του και για την περιφρόνηση της Εκκλησίας.

Αυτό ήταν αρκετό, για να εξοργισθεί ο Ιουλιανός και να διατάξει να τον βασανίσουν. Τότε ξανάρχισαν τα μαρτύρια των αρχαίων διωγμών και ο άγιος Αρτέμιος, ο ανώτατος πρώτα κρατικός αξιωματούχος, πάλεβε τώρα με την οργή του αυτοκράτορα, αφημένος στα χέρια σκληρών και απάνθρωπων δημίων. Τον έδειραν σκληρά, του ξέσκισαν το σώμα, τον πέτρωσαν κάτω από μια μεγάλη και βαριά πλάκα, που βγήκαν τα μάτια του και ξεχύθηκαν τα σπλάγχνα του και τελευταία τον αποκεφάλισαν. Έπειτα από πενήντα χρόνια, που είχαν πάψει οι διωγμοί κατά των χριστιανών, οι ειδωλολάτρες σαν και να έπαιρναν τώρα εκδίκηση κι έδειχναν όλη τους την κακία και το μίσος.

Η απόπειρα του Ιουλιανού να ξαναφέρει την ειδωλολατρία είναι η πρώτη, άλλ’ όχι και η τελευταία. Λέγεται ότι, όταν ο παραβάτης τραυματισμένος βαριά στον πόλεμο, έβλεπε να πλησιάζει το τέλος του, πήρε με το χέρι, του από το αίμα του, ράντισε γύρω και είπε· «Νενίκηκας, Χριστέ. Κορέσθητι, Ναζωραίε». Και ότι βέβαια ο Χριστός νίκησε και τότε και νικά πάντα είναι γεγονός, όχι όμως ότι και χαίρει στα αίματα των διωκτών του. Η Εκκλησία διώκεται και σηκώνει το μαρτύριο για την πίστη του Χριστού κι όχι μόνο δεν χαίρει στις συμφορές των εχθρών της, αλλά και εύχεται γι’ αυτούς να ανανήψουν και να μετανοήσουν. Ο Ιησούς Χριστός ευχότανε για κείνους πού τον σταύρωσαν «Πάτερ, άφες αυτοίς,..».

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, που έζησε την αποτυχημένη εκείνη απόπειρα του παραβάτη, σε δυό στηλιτευτικούς λόγους του κατά του Ιουλιανού, περιγράφει την ταλαιπωρία και το διωγμό της Εκκλησίας, αλλά και χαρακτηρίζει γενικότερα το τραγικό τόλμημα της επαναφοράς της ειδωλολατρίας” «… το πειράσθαι τα χριστιανών μετατιθέναι και παρακινείν ουδέν έτερον ή την Ρωμαίων παρασαλευειν αρχήν». Δηλαδή κάθε απόπειρα εναντίον της Εκκλησίας είναι σε βάρος του κράτους. Αν αυτό ίσχυε για τότε, πολύ περισσότερο για τώρα, που οι λαοί και τα κράτη είναι πια από παράδοση χριστιανικά, κι έτσι ή αλλιώς ζούνε μέσα στην πίστη, για την οποία μαρτύρησε ο άγιος μεγαλομάρτυρας Αρτέμιος. Αμήν.

(+Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου Λ. Ψαριανού, Εικόνες Έμψυχοι, Εκδ. Αποστ. Διακονίας σ. 138).

Άγιος Γεράσιμος ο εν Κεφαλληνία

Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τη παράδοση γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Κορινθίας το 1506. Ο πατέρας του ονομάζονταν Δημήτριος και η μητέρα του Καλή. Ο πατέρας του ανήκε στην βυζαντινή αριστοκρατία, στη μεγάλη οικόγενεια των Νοταράδων. Το βαφτιστικό όνομα του Άγιου Γεράσιμου ήταν Γεώργιος. Ό Άγιος Γεράσιμος μεγάλωσε και μορφώθηκε όπως όλα τα αρχοντόπουλα της εποχής. Στα 20 χρόνια του αποφάσισε να πάει στη Ζάκυνθο που ήταν ένα σημαντικό κέντρο των γραμμάτων της εποχής καθώς παρόλη την Ενετική κατάκτηση υπήρχε εκεί ένας αναγεννησιακός αέρας σε αντίθεση με την υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. 

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ

Η βαθιά σχέση του με την ορδόδοξη πίστη, τον κάνει να εγκαταλήψει τη Ζάκυνθο και να ξεκινήσει προσκυνήματα στα σημαντικότερα πνευματικά θρησκευτικά κέντρα της εποχής του,

Πρώτος του σταθμός η Κωνσταντινούπολη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο από όπου πήρε και την πατριαρχική ευλογία και αμέσως μετά το Περιβόλι της Παναγίας το Άγιον Όρος. Στο Άγιον Όρος ο Άγιος Γεράσιμος έγινε μοναχός. Δεν γνωρίζουμε σε πια μονή αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι έγινε στο μοναστήρι των Ιβήρων και ότι ασκήτηψε στο κελί του Αγ. Βασιλείου στην περιοχή της Καψάλας. Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τους βιογράφους του έμεινε αρκετά στο Άγιον όρος και έφυγε όταν αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στους Άγιους Τόπους, όπου πρέπει να έφθασε γύρω στο 1538. Εκτός από τον Πανάγιο Τάφο, επισκέφτηκε τη Συρία, τη Δαμασκό, το Σινά, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και την έρημο της Θηβαίδας.

Ο πατριάρχης στα Ιεροσόλυμα εκτιμά την προσωπικότητα του Γεράσιμου και έτσι τον κρατάει κοντά του και αναλαμβάνει κανδηλανάπτης στον Πανάγιο Τάφο. Στα Ιεροσόλυμα ο Άγιος Γεράσιμος χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό με το όνομα Γεράσιμος προς τιμήν του Άγιου Γεράσιμου του Ιορδανίτου. Το 1548 ο Άγιος Γεράσιμος αφήνει τα Ιεροσόλυμα για να ένα ταξίδι στην Κρήτη όπου και έμεινε γύρω στα δύο χρόνια. Από εκεί επιστρέφει στη Ζάκυνθο μετά από ένα ταξίδι προσκύνημα που τον έφερε πιο κοντά στο θεό, μετά από 20 χρόνια.

Στη Ζάκυνθο ο Άγιος Γεράσιμος ασκήτεψε σε μια σπηλιά στον Άγιο Νικόλα Γερακαρίου όπου μέχρι σήμερα οι Ζακυνθινοί την ονομάζουν του Αγίου Γερασίμου. Υπάρχουν αναφορές ότι μπορεί να εφημέρευσε στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου. Την ίδια εποχή αυτή έχει γεννηθεί στη Ζάκυνθο και ο Άγιος Διονύσιος και κάποια παράδοση θέλει να τον έχει βαφτίσει ο άγιος Γεράσιμος. Πάντως το σίγουρο είναι ότι ο Άγιος Διονύσιος επηρεάστηκε από την προσωπικότητα του Άγιου Γεράσιμου που ήταν ήδη πολύ γνωστός στο νησί. Η εποχή της Ενετικής κυριαρχίας είναι δύσκολη και από θρησκευτική άποψη καθώς η καθολική εκκλησία προσπαθεί να αποκτήσει πιστούς από τον ντόπιο πληθυσμό. Ο Άγιος Γεράσιμος αποφασίζει να πάει στη Κεφαλονιά. Ασκητεύει πάλι σε σπήλαιο κοντά στο Αργοστόλι. Στο σπήλαιο έμεινε για 5 χρόνια και 11 μήνες οπότε αποφασίζει να εγκατασταθεί στη περιοχή των ομαλών στους πρόποδες του Αίνου και να ιδρύσει ένα μοναστήρι. Εκεί αρχίζουν να συρρέουν οι πιστοί για να ακούσουν τη διδασκαλία του. Στη περιοχή των Ομαλών υπήρχε ένα ερημοκλήσι αφιερωμένο στην κοίμηση της Θεοτόκου το οποίο παραχώρησε στον Άγιο Γερασιμο μαζί με τα γύρω κτήματα, ο ιερέας της περιοχής Γεώργιος Βάλσαμος το 1561. 

Ο Άγιος ιδρύει μοναστήρι με το όνομα Νέα Ιερουσαλήμ με την άδεια και την ευλογία του επίσκοπου του νησιού Παχώμιου Μακρή. Από τότε η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο το χριστιανικό κόσμο. Μετά από αίτηση του το πατριαρχείο θέτει η μονή υπό την υψηλή του προστασία. Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου την ίδια μέρα με την αγαπημένη του Παναγία. Στις τελευταίες του στιγμές στην επίγεια ζωή του ήταν κοντά του όπως αναφέρει η παράδοση, ο πατέρας Ιωαννίκιος, ο πατέρας Γερμανός και η ηγουμένη Λαυρεντία. Οι ιερείς ντύνουν τον άγιο με τα άμφια τα οποία φέρει μέχρι σήμερα και μετά από κατανυχτική εξόδιο ακολουθία στην οποία χοροστάτησε ο Επίσκοπος Κεφαλληνίας Φιλόθεος ο Λοβέρδος, ενταφιάζουν το σώμα του Άγιου Γεράσιμου δίπλα και μέσα στον νότιο τοίχο του Ναού. Η πρώτη ανακομιδή του σώματος του Αγίου Γεράσιμου έγινε 2 χρόνια και 2 μήνες μετά την κοίμηση του, στις 20 Οκτωβρίου του 1581. Οι Ενετοί όμως θορυβημένοι από την αφθαρσία του σώματος του ζήτησαν να ταφεί ξανά ώστε να συμπληρωθούν τα 3 χρόνια. Η δεύτερη ανακομιδή του σώματος γίνεται μετά από 6 μήνες και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.

Γι’ αυτό το λόγο θεσπίστηκε η κυριώνυμος εορτή του Άγιου Γεράσιμου στις 20 Οκτωβρίου και όχι στις 15 Αυγούστου. Αργότερα όμως οι χριστιανοί γιόρταζαν τη μνήμη του και στην κοίμηση της Θεοτόκου όχι όμως στις 15 για να μην επισκιαστεί η κοίμηση της Παναγίας, αλλά στις 16 Αυγούστου. Η ανακήρυξη της αγιότητας του οσίου Γερασίμου έγινε το 1622. Ο Άγιος Γεράσιμος ονομάστηκε νέος ασκητής για να τον ξεχωρίζουν από τον άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη.

  H Οσία Ματρώνα η Χιοπολίτις, η      θαυματουργός

Η Οσία Ματρώνα ονομαζόταν, αρχικά, Μαρία και γεννήθηκε στο χωριό Βολισσός της Χίου από γονείς ευσεβείς και πλουσίους, τον Λέοντα και την Άννα. Έξι άλλες αδελφές της Μαρίας, μεγαλύτερες της, παντρεύτηκαν η μία μετά την άλλη, περιζήτητες νύφες για την ομορφιά, την ανατροφή και για την καλή προίκα τους. Η μικρότερη αφοσιώθηκε στη μελέτη των θείων και ασχολείτο θερμά με φιλανθρωπικά καθήκοντα. Έτσι θέλησε να ακολουθήσει άλλο δρόμο. Η τακτική επαφή της με τις καλογριές των γυναικείων μοναστηριών του νησιού, έκανε τη Μαρία να ποθήσει την αγνή μοναχική ζωή. Αλλά η αγάπη προς τους γονείς της, τη συγκρατούσε στο πατρικό της σπίτι. Όταν όμως αυτοί πέθαναν η Μαρία δοκίμασε τη μοναχική ζωή κοντά σε μια ευσεβή χήρα, που ασκήτευε με τις δύο θυγατέρες της. Μετά απ’ αυτή τη μοναχική εμπειρία, αποφάσισε να προσχωρήσει στις μοναχικές τάξεις. Χειροτονήθηκε λοιπόν μοναχή και μετονομάσθηκε Ματρώνα. Η διαγωγή της μέσα στη μικρή αδελφότητα ήταν άριστη. Η διάθεση της πάντοτε αγαθή, φιλάδελφη, ταπεινή και εγκάρδια. Μάλιστα, από τα έσοδα της πώλησης της περιουσίας της, κτίστηκε στο μοναστήρι ωραιότατος ναός. Μετά από κάποιο χρόνο, πέθανε η γυναίκα που κοντά της η Ματρώνα γυμνάστηκε στη μοναχική ζωή. Τότε όλες οι μοναχές από κοινού, εξέλεξαν ηγουμένη -παρά τη θέληση της- τη Ματρώνα. Υπό τις οδηγίες της η αδελφότητα ζούσε με πολλή εγκράτεια, υπακοή και ευσέβεια. Το 1462 η Ματρώνα πέθανε, αφού έζησε ζωή πραγματικά αγία. (Άλλες πηγές υπολογίζουν τον χρόνο κοιμήσεως της Αγίας 100 περίπου χρόνια πριν το 1462, διότι η πρώτη βιογραφία της γράφτηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο (1357).
Σημείωση: Επειδή στα γυναικεία μοναστήρια συνήθιζαν να λέγουν την ηγουμένη κυρά, επικράτησε μέχρι και σήμερα να καλούμε την Οσία Ματρώνα, Αγία Κυρά και από αυτό προέρχονται και τα ονόματα Κυράτσω και Κερασιά που εορτάζουν σήμερα.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Χριστοῦ τοῖς ἴχνεσιν, ἀκολουθήσασα, κόσμου τερπνότητα, Ὁσία ἔλιπες, καὶ ἐμιμήσω ἐν σαρκί, Ἀγγέλων τὴν πολιτείαν· ὅθεν ταῖς τοῦ Πνεύματος, δωρεαῖς κατεφαίδρυνας, τὴν ἐνεγκαμένην σε, νῆσον Χίον πανεύφημε· διὸ χαρμονικῶς ἐκβοᾷ σοι· χαίροις Ματρῶνα πανολβία.

Κοντάκιον
Ἦχος γ’.
Οὐδαμῶς τὸ θῆλύ σοι, ἐμποδὼν ὤφθη Ματρῶνα, πρὸς τοὺς ὑπὲρ ἄνθρωπον, ἀγῶνας ὄντως καὶ ἄθλους· ᾔσχυνας, διὸ τὸν μέγαν νοῦν θεοφόρε· εὔφρανας, τὸ γυναικεῖον μεγάλως γένος, τὸ ἐκείνου ταῖς σαῖς νίκαις, προσαφελοῦσα τῆς ἥττης ὄνειδος.

Μεγαλυνάριον
Έχοντες Εικόνα σου την σεπτήν, ένδοξε Ματρώνα, ως προπύργιον οχυρόν προσφεύγομεν ταύτη, εν πάσι τοις κινδύνοις, και εκ παντοίας βλάβης, απολυτρούμεθα.